ETİKETE yazılan fahiş fiyatlara, sürdürülebilir tüketim felsefesi de eklendi. Kimi nitelikli ve uzun ömürlü alışverişe geçmek istediğinden kimi de ihtiyacını yenisiyle karşılamaya gücü yetmediğinden dolabındaki eskileri bir çantaya doldurup tamircinin yolunu tuttu. Hazır giyimden ayakkabıya, elektronik ürünlerden mobilyaya kadar her türlü üründe tamir ve tadilat furyası yaşanıyor.
Sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, lostra salonlarında, terzilerde, telefon tamircilerinde ve mobilya döşemecilerinde iş yoğunluğu geçen senenin en az iki katına çıktı. İstanbul Ayakkabıcılar Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Mehmet Karaman, yoğunluğu “Geçen sene bir esnafa günde 5 ayakkabı tamiri geliyorsa şimdi 20 iş geliyor” sözleriyle anlatırken; İstanbul Zeytinburnu’nda 40 senelik esnaf Burhan Özdilek, durumu “Dükkânımda çuvallarla tamir edilecek ayakkabı var. Başımı kaşıyacak vaktim yok” sözleriyle özetliyor.
EN ÇOK YIPRANMA SPOR AYAKKABIDA
Karaman, esnafa tamir için en fazla getirilen ürünlerin ‘çakma’ diye tabir edilen spor ayakkabıları ile suni deriden yapılan kadın ayakkabıları olduğunu aktardı. Esnaf Özdilek ise gelen bu ürünler arasında tamiri mümkün olmayacak ürünlerin de bulunduğunu söyledi: “Suni deri, iç astarı kötü olan ayakkabılar getiriliyor. Bunların tamiratı mümkün değil. İşler o kadar arttı ki, bana Zeytinburnu dışından gelenler bile oluyor. Yetişemiyorum işlere.”
TERZİLİK 70’Lİ YILLARINA DÖNDÜ
Terzilerde ise yalnızca paça boyu kısaltma, pantolon beli daraltma gibi işlemler değil, yeni dikim işlerinde de ciddi artış var. Çoğu insanın kıyafeti mağazadan almak yerine terzilere diktirmeye başladığını söyleyen İstanbul Terziler Odası Başkanı Turan Aydoğdu, “Terzilik 1970’li yıllarına döndü. O dönemde de insanların büyük bir kısmı terzilere kıyafet diktirirdi. Terzilerin işlerinde son bir yılda yüzde 150 artış var” dedi.
EN ÇOK PALTO DİKTİRİYORLAR
Aydoğdu’ya göre vatandaş, en çok döpiyes takım ve palto diktiriyor. İTO’nun son açıkladığı verilerde, kasım ayının zam şampiyonu, fiyatı bir ayda yüzde 36.4 artan palto olmuştu. Aydoğdu, “Fiyatı en çok artan ürünleri diktiriyorlar. Mağazadan satın almalara kıyasla neredeyse yarı yarıya daha ucuza geliyor”
ifadelerini kullandı.
YENİLENMİŞ CEP’TE ARTIŞ
Yaşanan bu durum, elektronik eşyaya da sıçramış durumda. Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, bu durumun özellikle cep telefonlarında görüldüğüne işaret etti.
Turnacı, sıfır cep telefonu satışlarının bu yıl geçen yıl ile aynı seviyede kalmasını beklerken, yenilenmiş cihaz satışlarında ise belirgin artışlar yaşandığını ifade etti. Talepteki artışın nedenlerini de ‘sıfır cihazda düşen alım gücüne ve 12 ay taksit yapılabilmesine’ bağladı.
MOBİLYALAR DÖŞEMECİYE
Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği (MOSDER) Başkanı Mustafa Balcı, mobilya sektöründe vatandaşın yeni ürün yerine yenilenmiş ürüne rağbet gösterdiğini; mobilyada iç satışlar bu yıl en az yüzde 15 azalırken, yenilenmiş ürüne olan talepte sert artış yaşandığını anlattı.
“Geçen yıl yenilenmiş ürüne rağbet gösterenlerin oranı yüzde 10 iken bu yıl yüzde 20’ye yükseldi” diyen Balcı, “Şu an en ucuz koltuk takımı 40 bin liradan başlıyor, vatandaş ise 5 bin liradan başlayan koltuk döşemeye yöneldi. Eğer kumaşı vatandaş karşılarsa döşeme fiyatları 3 bin-5 bin liraya iniyor” dedi.
MARKALI ÜRÜNLER YÜZDE 50 DAHA PAHALI
Markalı ürünle markasız ürünün tamir bedeli değişiyor. İstanbul Terziler Odası Başkanı Aydoğdu “Marka ürünlerin işçilikleri daha zor. Bu da fiyatları yüzde 50 yukarı çekiyor” derken; İstanbul Ayakkabıcılar Esnaf Odası Başkanı Karaman, “Markalı ürünle markasızın tamiri arasında yüzde 70-80 fark var” dedi.
MALZEME FİYATI DA UÇTU
Artan talep, esnafın ödediği kira bedelleri ve artan malzeme fiyatlarıyla birleşince, hizmetin bedelini de artırdı. Esnafın ortak derdi, kira fiyatları. Bunun dışında ayakkabı tamirinde yapıştırıcı ilacın tenekesi bir yılda yüzde 200 artarken; en ucuz kumaşın metresinin 250 liradan 500 liraya, astarın metresi 20 liradan 75 liraya çıktığı belirtiliyor. Bu da, vatandaşa yansıyan fiyatları yüzde 100 artırdı. 2024’ten itibaren fiyatlar en az yüzde 25 daha artabilir.
EMLAKÇILAR MERAK SARDI
İstanbul Terziler Odası Başkanı Turan Aydoğdu, son dönemde herhangi bir ticaret odasına kaydı, ustalık belgesi ve vergi levhası olmadan evde terziliğe başlayanların sayısının arttığına dikkat çekti ve şöyle dedi: “Vatandaş yüzde 50 daha ucuza hizmet aldığı bu kişilere yöneldi. Ancak şikâyetler de arttı. İstanbul’da bazı emlakçıların dükkânlarının arka tarafında terzilik yaptığını görüyoruz.”
